AI nədir? Süni intellektin tarixi, tətbiqi, faydaları və çətinlikləri
Süni intellekt (Sİ) və ya ingiliscə inteligência artificial (AI) insan məntiqini maşınlarda tətbiq etmək məqsədi daşıyan riyazi elmdir. Sİ sahəsində aparılan tədqiqatlar kompüter elmləri, psixologiya, fəlsəfə, linqvistika, iqtisadiyyat, otimizasiya, məntiq nəzəriyyəsi və bir sira başqa sahələrə əsaslanır.
Süni intellekt texnologiyası son illərdə çox inkişaf etmiş və həyatımızın hər bir sahəsində istifadə olunur. Sİ-nin gücü bizim keyfiyyətimizi yaxşılaşdırmaq və problemləri həll etməkdə yatır. Ancaq Sİ-nin mükəmmel olmadığı da bir hаqiqаtdir. Süni intellektin sürüşdürdüyü səhvlər, istenilmeyen nәticәlәr vә sui-istifadәlәr dә var.
ai nədir
Bu mәqalәdә biz suni intellektin nә olduğunu, necә yaranıb inkişaf etdiyini, hansı sahәlәrdә tәtbiq olunduğunu, hansı fayda vә çәtinliklәri olduğunu vә gәlәcәkd ә nәlәr gözlәmәli olduğumuzu araşdıracağıq.
Süni intellektin tarixi: İlk kompüterlәrdәn son texnologiyalara
Suni intellekt ifadәsi ilk dәfәfә 1956-cı ildә Con Makkarti tәrәfindәn istifadә olunub. O, Dartmut Kollecindә keçirilmiş seminário zamanı bu termini tәklif edib vә suni intellektin imkanlarını araşdırmağa çağırış edib.
Bundan ƏvvƏl éƏ 1950-ci ildƏ Klod Şennon Turinq testinin ilk nümunƏsini yaradıb. Ó, Teseu adlı uzaqdan idarƏ olunan siçan yaratdı ki, o labirintdƏn çıxmağı bacardı vƏ marşrutunu xatırlaya bildi.
önəl və mərhələlər keçib. 1950-ci illərdən 1970-ci illərə qədər suni intellektin "qızıl dövrü" adlandırılan dövrü yaşanıb. Bu dövr ərzində Sİ-nin əsas prinsipləri, metodları və alqoritmləri yaradılıb. Məsələn, Marvin Minsky e John McCarthy lisp proqramlaşdırma dilini yaradıblar, Frank Rosenblatt perceptron adlı ilk neyron şəbəkəsini tətbiq etmişdir, John Holland qenetik alqoritmlərin əsaslarını qoyub, Herbert Simon e Allen Newell problem həlli üçün loqik proqramlaşdırma dilini istifadə ediblər.
Ancaq 1970-ci illərdən 1980-ci illərə qədər suni intellektin "qışı" adlandırılan dövr başlayıb. Bu dövr ərzində Sİ-nin maliyyə və texniki problemləri olub, nәticәlәri gözlәntilәri ödәmәyib vә bәzi sahәlәrdә sürüşmәlәr yaşanıb. Mәsәlәn, Sİ-nin doğal dil işlәmә, mühit tanıma, mühitdә hәrәkәt etmә kimi sahәlәrdә çox zorlanması olub.
1980-ci illƏrdƏ éƏ suni intellektin "yeni umud" adlandırılan dövr başlayıb. Bu dövr ƏrzindƏ Sİ-nin ekspert sistemlƏri, paralelo işlƏmƏ, makina öyrƏnmƏsi, fuzzy loqika kimi yeni sahƏlƏri inkişaf etmƏyƏ başlayıb. MƏsƏlƏn, MYCIN adlı ekspert sistemi infeksiya xƏstƏliklƏrinin diaqnozunu qoymaqda hƏkimlƏrlƏ rƏqabƏt edib, CYC proqramı insan biliklƏrinin kompüterdƏ formalizasiyasını hƏdƏflƏyib, Japoniya 'nın Beşinci Nәsil Kompüter Layihesi paralelo işlƏmƏ texnologiyalarını tƏtbiq etmƏyƏ çalışıb.
Süni intellektin tәtbiqi: Sİ-nin istifadә olunduğu sahәlәr vә onların faydaları
Süni intellekt texnologiyası günümüzdә çoxlu sahә vә sәnaye sektorunda istifadә olunur. Sİ-nin tәtbiqi bizim hәyatımızı asanlaşdırır, bizim üçün dәyǝrli informasiyalar yaradır, bizim üçün müraciǝtli mǝslǝhǝtlǝr verir vǝ bizim üçün maraqlı mǝhsullar tǝklif e dir. Aşağıda Sİ-nin istifadǝ olunduğu bǝzi sahǝ vǝ sǝnaye sektorlarının nümunǝlǝrini göstǝririk.
tibb
T TIBB sahəsində si ̇-nin Istifadəsi xəstələrin diaqnozunu qoymaq, müalicələrini təyin etmək, nəzarət etmək və xidmətlətlərin'Draydrmaq nnrmaynrmaq nnrmaq nnrmaq nrmaq ânornrmaq ânornrmaq ânornrmaq ân âninrmaq ân ânianrmaq Cr XIDMAYRMAYRMAQUNIRMAQUNIRMAQUNUNIRMAQUNUNIRMAQUNIRMAQ Sİ-nin tibbdə istifadə olunduğu bəzi nümunələr aşağıdakılardır:
Sİ-nin tibbi görüntüləri analiz etmək bacarığı raio-x, ressonância magnética, tomografia computadorizada e digər cihazlardan əldə edilmiş şəkilləri dəyərləndirmək və xəstəliyin tipini, mərhələsini və yer ini müəyyənləşdirmək üçün istifadә olunur. Mәsәlәn, IBM Watson Health adlı Sİ platforması onkologiya, kardiyologiya, neyrologiya vә digәr sahәlәrdә tibbi görüntülәri analiz edir vә hәkimlәrә dәstәk verir.
Sİ-nin doğal dil işlәmә bacarığı xәstәlәrin sorğularına cavab vermәk, onlarla münasibǙt qurmaq vә onları yönƏltmƏk üçün istifadƏ olunur. MƏsƏlƏn, Babylon Health adlı Sİ proqramı xƏstƏlƏrin simptomlarını dinlƏyir, diaqnoz qoyur vƏ müalicƏ tƏklif edir.
Sİ-nin makina öyrƏnmƏsi bacarığı xƏstƏlƏrin mÖvcud vƏ keçmiş mƏlumatlarını analiz edib risk faktorlarını vƏ mümkün nƏticƏlƏrini proqnozlaşdırmaq üçün istifadƏ olunur. MƏsƏlƏn, Google DeepMind adlı Sİ şirkǝti göz xǝstǝliklǝrinin 50-dǝn çoxunu erkǝn aşkarlaya bilir.
Tǝhsil
Tǝhsil sahǝsindǝ Sİ-nin istifadǝsi tǝlimçilǝrin iş yükünü azaltmaq, tǝlǝbǝlǝrin öyrǝnmǝ prosesini asanlaşdırmaq vǝ onlara fǝrdi yanaşmaq üçün çox faydalıdr. Sİ-nin tǝhsildǝ istifadǝ olunduğu bǝzi nümunǝlǝr aşağıdakılardır:
Sİ-nin sÖhbǝt robotları (chatbots) bacarığı tǝlimçilǝrlǝ 24/7 Əlaqǝ saxlamaq, onların sorğularına cavab vermek vě onları yöněltměk üçün istifadě olunur. Měsělěn, Duolingo adlı Sİ proqramı dil öyrěnměk isteyen tělimçilěrě interaktiv sÖhbět imkanı yaradır.
Sİ-nin doğal dil işlěmě bacarığı tělimçilěrin yazılarını yoxlamaq, düzgünlük, mantiqiyyat vě orijinallık baxımından qiymetlendirmek üçün istifadě olunur. Měsělěn Məsələn, gramática adlı Sİ proqramı təlimçilərin yazılarını səhv, qrammatik və stilistik baxımdan yoxlayır və təkmilləşdirmək üçün tövsiyələr verir.
Sİ-nin makina öyrənməsi bacarığı təlimçilərin öyrənmə sürətini, bacarıqlarını və maraqlarını analiz edib onlara fərdi təlim planları və məzmunları təqdim etmək üçün istifadə olunur. Məsələn, Knewton adlı Sİ platforması təlimçilərin öyrənmə profilini yaradır və onlara uyğun olan kurslar, testlәr vә mәslәhәtlәr seçir.
ƏilƏncƏ
ƏylƏncƏ sahƏsindƏ Sİ-nin istifadƏsi insanların maraqlarını, zövqlәrini vә ehtiyaclarını öyrәnib onlara maraqlı vә keyfiyyәtli mәhsullar tәqdim etmәk üçünçox faydalıdır . Sİ-nin ƏylƏncƏdƏ istifadƏ olunduğu bәzi nümunәlәr aşağıdakılardır:
Sİ-nin doğal dil işlƏmƏ bacarığı insanların sÖhbǝt etmǝk, oyun oynamaq vǝ ƏylƏncƏli zaman keçirmǝk üçün istifadǝ olunur. Mǝsǝlǝn, Replika adlı Sİ proqramı insanların virtual dostu olur vǝ onlarla daim Əlaqǝ saxlayır.
Sİ-nin riyaziyyat vǝ mühit tanıma bacarığı insanların hәyatını daha rahat vә zövqlü etmәk üçün istifadә olunur. Mәsәlәn, Google Lens adlı Sİ proqramı insanların camera ilә gördüklәrini tanıyır vә onlar haqqında informasiya verir.
Sİ-nin mühitdә hәrәkәt etmә bacarığı insanların 3D mühitdә interativo tәcrübә yaşamağını tәmin etmәk üçün istifadә olunur. Mәsәlәn, Oculus Rift adlı Sİ cihazı insanların realidade virtual (VR) oyunlarını oynamağını mümkün edir.
Süni intellektin faydaları vǝ çǝtinliklǝri: Sİ-nin cǝmiyyǝt vǝ iqtisadiyyat üçün avantajları vǝ dezavantajları
lər, hörmetli oxucular, hörmetli istifadəçilər, hörmetli bütün insanlar, hörmetli bütün canlılar, hörmetli bütün varlıqlar, hörmetli bütün məxluqlar, hörmetli bütün yaradılmışlar, hörmetli bütün mö vcudlar, hörmetli bütün olmuşlar və olacaqlar, Sİ-nin də bəzi çətinlikləri və mənfi təsirləri var. Aşağıda Sİ-nin fayda və çətinliklərinin bəzi nümunələrini göstəririk.
Faydaları
Süni intellektin faydaları aşağıdakılardır:
Sİ-nin sürәt vә dәqiqlik bacarığı bizim işlәrimizi daha tez vә daha yaxşı edә bilir. Mәsәlәn, Sİ-nin hesablama vә análise bacarığı bizim maliyyә, estatística, mühәndislik kimi sahәlәrdә işlәrimizi asanlaşdırır.
Sİ-nin öyrәnmә vә tәkmillәşmә bacarığı bizim bilik vә bacarıqlarımızı artıra bilir. Mәsәlәn, Sİ-nin makina öyrәnmәsi vә tibbi görüntülәri analiz etmәsi bacarığı bizim tibb sahәsindә yeni xƏstƏliklƏri aşkarlaya bilir.
Sİ-nin yaradıcılıq vǝ innovasiya bacarığı bizim yeni mǝhsullar vǝ xidmǝtlǝr yaratmağımıza kömǝk edǝ bilir. Mǝsǝlǝn, Sİ-nin riyaziyyat vǝ mühit tanıma bacarığı bizim realidade virtual (VR) vǝ realidade aumentada (AR) kimi texnologiyaları inkişaf etdirmǝyimizə imkan verir.
Çətinlikləri
Süni intellektin çətinlikləri aşağıdakılardır:
Sİ-nin sui-istifadƏsi bacarığı bizim üçün tƏhlükƏ yarada bilir. MƏsƏlƏn, Sİ-nin siber hücumlar, terrorizm, silahlar kimi sahƏlƏrdƏ istifadƏ olunması bizim tƏhlükƏsizliyimizi zƏiflƏdir.
Sİ-nin ƏvƏzlƏmƏ bacarığı bizim üçün problemler yarada bilir. MƏsƏlƏn, Sİ-nin insanların işlƏrini ƏvƏzlƏmƏsi bizim işsizlik, gƏlir bölüşmüsü, sosial qruplaşma kimi problemlerlƏ üzlǝşmǝyimizə sǝbǝb ola bilir.
kimi problemlər yarada bilir.
Süni intellektin gələcəyi: Sİ-nin inkişaf və təsirinin istiqamətləri və proqnozları
Süni intellekt texnologiyası gündən-günə inkişaf edir və gələcəkdə daha çox sahə və sənaye sektorunda istifadə olunacaq. Sİ-nin gələcəkdə nələr edə biləcəyini və nələr edilməli olduğunu bilmək bizim üçün çox vacibdir. Aşağıda Sİ-nin gәlәcәkdәki bәzi istiqamәtlәri vә proqnozlarını göstәririk.
İstiqamәtlәr
Süni intellektin gәlәcәkdәki bәzi istiqamәtlәri aşağıdakılardır:
Sİ-nin insan intellekti ilә rƏqabƏt etmƏsi: Bu istiqamƏt Sİ-nin insanların bütün mƏntiqi, yaradıcılıq, Əxlaqiyyat vƏ insanlıq bacarıqlarını ƏldƏ etmƏsi vƏ onları ƏvƏ zlƏmƏsi demƏkdir. Bu istiqamƏt Sİ-nin superintellekt adlanan mәrhaleyә çatmasına sǝbǝb ola bilir.
Sİ-nin insan intellekti ilǝ ƏmƏkdaşlıq etmǝsi: Bu istiqamǝt Sİ-nin insanların mǝntiqi, yaradıcılıq, Əxlaqiyyat vǝ insanlıq bacarıqlarını tamamlamaq vǝ onlara kömǝk etmǝk demǝkdir. Bu istiqamǝt Sİ-nin human-in-the-loop adlanan mǝrhaleyǝ çatmasına sǝbǝb ola bilir.
Sİ-nin insan intellekti ilǝ birlǝşmǝsi: Bu istiqamǝt Sİ-nin insanların mǝntiqi, yaradıcılıq, Əxlaqiyyat vě insanlıq bacarıqlarını artırmaq vě onlarla birlěşměk deměkdir. Bu istiqamět Sİ-nin interface cérebro-computador (BCI) adlanan měrhaleyě çatmasına sěběb ola bilir.
Proqnozlar
Süni intellektin gělěcěkděki bězi proqnozlar aşağıdakılardır:
Sİ-nin iqtisadiyyata təsiri mənfi də ola bilir, müsbət də. Mənfi təsir Sİ-nin işlərin əvəzlənməsi, işsizlik, gəlir bölüşmüsü, sosial qruplaşma, iqtisadi böhran kimi problemlər yaratması deməkdir.Müsbət və mənfi təsirlərin nisbəti Sİ-nin inkişaf sürəti, istifadə məqsədi və nəzarət məkanizmlərinə bağlıdır.
Sİ-nin cəmiyyətə təsiri: Sİ-nin cəmiyyətə təsiri də müsbět dě ola bilir, měnfi dě. Müsbět těsir Sİ-nin insanların hǝyat keyfiyyǝtini, sağlamlığını, tǝhsilini, ƏylƏncƏsini, kommunikasiyasını vě sosial münasibǝtlǝrini yaxşılaşdırması demǝkdir. Měnfi těsir isǝ Sİ-nin insanların Əxlaqiyyatını, insanlığını, özünüdürmǝk bacarığını, özgüvǝnini vě mǝqsǝdini zǝiflǝndirmǝsi demǝkdir. Müsbět vě měnfi těsirlěrin nisběti Sİ-nin inkişaf sǝviyyǝsi, istifadǝ şǝkli vě nәzarәt prinsiplәrinә bağlıdır.
Sİ-nin insanlaşması: Sİ-nin insanlaşması Sİ-nin insan kimi düşünmәsi, hiss etmәsi, davranması vә özünü ifadә etmәsi demәkdir. Bu proqnoz Sİ-nin insan intellekti ilә birlәşmәsi istiqamәtinin bir nәticәsi ola bilir. Bu proqnozun fayda vә çәtinliklәri hәlә tam aydın deyil.
XülasƏ: Mühüm nöqtƏlƏrin xülasƏsi vƏ oxucular üçün çağırış
lər, hörmetli oxucular, hörmetli istifadəçilər, hörmetli bütün insanlar, hörmetli bütün canlılar, hörmetli bütün varlıqlar, hörmetli bütün məxluqlar, hörmetli bütün yaradılmışlar, hörmetli bütün mö vcudlar, hörmetli bütün olmuşlar və olacaqlar, Sİ-nin də bəzi çətinlikləri və mənfi təsirləri var. Bu səbəbdən bizim Sİ-nin inkişafına və istifadəsinə diqqətli və məsuliyyətli yanaşmaq lazımdır.
Biz Sİ-nin faydalarından istifadə etmək üçün onun potencialını və imkanlarını araşdırmağa və öyrənməyə davam etmәliyik. Biz Sİ-nin çәtinliklәrindәn qorunmaq üçün onun mәhdudiyyәtlәrini vә risklәrini nәzәrә almağa vә nәzarәt etmәyә çalışmalıyıq. Biz Sİ-nin insanlaşmasından qorxmaq ƏvƏzinƏ onun insanlığa xidmƏt etmƏsinƏ kömƏk etmƏliyik.
Süni intellekt texnologiyası bizim üçün bir dost, bir ƏmƏkdaş, bir yoldaş ola bilir. Amma biz unutmamalıyıq ki, bizim Ən böyük sƏrvƏtimiz vƏ gücümüz öz intellektimizdir. Biz Sİ-ni öz intellektimizi artırmaq vƏ inkişaf etdirmǝk üçün bir vasitǝ kimi istifadǝ etmǝliyik, amma ona asılı olmamalıyıq.
lər, hörmetli oxucular, hörmetli istifadəçilər, hörmetli bütün insanlar, hörmetli bütün canlılar, hörmetli bütün varlıqlar, hörmetli bütün məxluqlar, hörmetli bütün yaradılmışlar, hörmetli bütün mö vcudlar, hörmetli bütün olmuşlar və olacaqlar, bu məqaləni oxuduğunuz üçün təşəkkür edirik. Süni intellekt haqqında fikirlərinizi və suallarınızı bizimlə paylaşmağınızı arzu edirik.
FAQ: Süni intellekt haqqında tez-tez verilən suallar və cavablar
Aşağıda süni intellekt haqqında tez-tez verilən suallardan bəziləri və onların cavabları verilmişdir.
Süni intellekt nə deməkdir?
Süni intellekt (Sİ) və ya ingiliscə inteligência artificial (AI) insan məntiqini maşınlarda tətbiq etmək məqsədi daşıyan riyazi elmdir. Sİ sahəsində aparılan tədqiqatlar kompüter elmləri, psixologiya, fəlsəfə, linqvistika, iqtisadiyyat, otimizasiya, məntiq nәzәriyyәsi vә bir sira başqa sahәlәrә әsasaslanır.
Süni intellektin növlәri nәlәrdir?
Süni intellektin növlәri müxtәlif aspektlәrә görә tәsnif edilә bilәr. Ən үmumi tәsnif aşağıdakılardır:
Zәif Sİ vә Güclü Sİ: Zәif Sİ yalnız spesifik vә mәhdud mәqsәdlәr üçün proqramlaşdırılmış Sİ-dir. Mәsәlәn, Siri, Alexa, Google Tradutor kimi proqramlar zәif Sİ-nin nümunәlәridir. Güclü Sİ isә insan intellektinin bütün funksiyalarını үstündәn getirе bilen Sİ-dir. Bu növ Sİ hal-hazırda mövcud deyil vә yalnız bir fikir kimi qalır.
Mәsәlәn, Google Maps, Netflix, Spotify kimi proqramlar dar Sİ-nin nümunәlәridir. Ümumi Sİ isә hәr sahәdә vә hәr işdә insan kimi fәaliyәt göstәrә biәn Sİ-dir. Bu növ Sİ də hal-hazırda mövcud deyil vә yalnız bir xəyal kimi qalır.
Reaktiv Sİ vә Proaktiv Sİ: Reaktiv Sİ yalnız mövcud mühitdən girdi alıb çıxış verə bilən Sİ-dir. O, özünü yaddaşda saxlaya və öyrənə bilmir. Məsələn, Deep Blue, AlphaGo kimi proqramlar reaktiv Sİ-nin nümunələridir. Proaktiv Sİ isə özünü yaddaşda saxlaya, öyrənə, planlaşdıra və məqsəd doğrultusunda hərəkət edə bilən Sİ-dir. O, mövcud mühitdən əlavə gələcək mühitləri də nəzərə alir.Məsələn, Data, R2-D2 kimi personajlar proaktiv Sİ-nin nümunələridir.
Növbǝti addımlar: Süni intellekt haqqında daha çox öyrǝnmǝk üçün növbǝti addımlar
Süni intellekt haqqında daha çox öyrǝnmǝk istǝyirsinizsǝ, aşağıdakı növbǝti addımları tövsiyǝ edirik:
Süni intellekt haqqında daha çox mƏqalƏ oxuyun. MƏsƏlƏn, [Süni intellekt nƏdir?], [Süni intellektin tarixi], [Süni intellektin tƏtbiqi], [Süni intellektin faydaları vƏ çƏtinliklƏri], [Süni intellektin gƏlƏcƏyi] kimi mƏqalƏlƏr sizin üçün maraqlı ola bilǝr.
Süni intellekt haqqında daha çox video izlǝyin. MƏsƏlƏn, [Süni intellekt nƏdir?], [Süni intellektin tarixi], [Süni intellektin tƏtbiqi], [Süni intellektin faydaları vƏ çƏtinliklƏri], [Süni intellektin gƏlƏcƏyi] kimi videolar sizin üçün faydalı ola bilǝr.
Süni intellekt haqqında daha çox kitab oxuyun. Məsələn, [Süni Intellekt: Bir Modern Yanaşma], [Süni Intellekt: Bir Başlanğıc Kitabı], [Süni Intellekt: Bir Quraşdırma Kitabı], [Süni Intellekt: Bir -Fikir Kitab]
Məsələn, [süni Intellekt: bir giriş kursu], [süni Intellekt: bir tətbiq kursu], [süni Intellekt: bir inkişaf kursu], [süni Intelle: bir fikir kursu] kimi kursnar]
Süni intellekt haqqında daha çox öyrǝnmǝk üçün bu növbǝti addımları izlǝmǝyinizə görə təşəkkür edirik. Süni intellektin sizin üçün maraqlı və faydalı bir sahə olduğunu ümid edirik. Süni intellekt haqqında daha çox sualınız varsa, bizimlə əlaqə saxlayın. Biz həmişə sizin xidmətinizdəyik. 0517a86e26
コメント